TOGA

TOGA

Graecis Τήβεννος, Romanum tegmen, ipsis Quiritibus longe vetustior. Circummeâsse enim a Pelasgis ad Lydos, a Lydis ad Romanos, auctor est Tertull. de Pallio: et cum Suida Artemidorus eius originem ab Temeno arcade deducunt; qui ad Ionii maris accolas navigans, primus eô modô chlamydem induit, a quo indigneae edocti eâdem ratione habitum suum composuêre, vestemve Tebennam corruptâ voce a Temeno appellârunt. Etymologo Τήβεννος Regium gestamen dicitur. Sed, si Romani excipiantur Reges, nullus exterorum Tyrannorum togâ usus reperietur, nisi ex dono Populi Romani, aut eius imitatione. fuit autem Toga vestimentum clausum et rotundum, quod unô iniectu corpus involveret, et utrumque brachium operitet, ut ex statuis antiquis veteribusque nummis patet. Hâc solâ primitus amicti incedebant Romani, cum nullis adhuc tunicis uterentur: petitores quoque eâ solâ indutos in campum descendisse tradit. Plutarch. sive ut cicatrices adversô pectore ostenderent, sive ne pecuniam ad suffragia mercanda tunicâ occultarent, sive ut supplicarent humilius. Communis eius gestandae modus fuit, ut dextrum brachium, quâ parte ad cervices patuit, exsereretur: et ita quidem, ut autiquissimis temporibus manus atantum usque ad cubitum porrigeretur, postea totum brachium, humerusque extaret: quod primum Romanorum C. Gracchum fecisse, memorat Plutarch. Sinistrum autem brachium sub ipsa toga extensum, extremam ipsius oram, quae et lacinia dicebatur, in rugas, plicasque contractam, cui sinus togae nomen, subducebat ad pectus laevâ manu exstante. Togae ora subiecto brachio subducta speciem normae referebat, sive regulae, fabrilis nempe instrumenti ad quod omnia exigunt, super quod brachium, ut Quintilianus ait, l. 11. c. ult. ora ex toga duplex aequaliter sedeat, i. e. lacinia togae veluti brachiô divisa, aequis partibus contineatur, nec altera longior aut brevior deformiter cadat. More veterum, brachium togâ iuvenes Romani annô virilitatis 1. aetat. 14. cohibere tenehantur, Cicer. pro Caelio: Idem in petitione honorum factum, docet Horaratius, l. 1. ep. 6. v. 50.

Mercemur servum, qui diclet nomina: laevum

Qui fodiat latus: et cogat tr ans pondera dextram

Porrigere.

Porro licet e toga brachium exsereretur, et summa togae ora a dextero humero deflueret: facile tamen fuit, cum res poscerat, eaudem detectae togae partem revocare caputque etiam operire ac involvere. Unde de Caesare scribit Tranquillus, c. 82. cum se strictis pugionibus a coniur atis peti videret, togâ caput obvalvisse, simul sinistrâ manu sinum ad ima crura deduxisse: quo honestius caderet.

Non cingebatur toga: nec quicquam aliud cinctus Gabinus fuit, quam cum togae lacinia laeo brachio subducta in tergum reiciebatur, ac retrahebatur ad pectus, sicque in nodum colligebatur, ut togam contraheret et breviorem ac strictiorem redderet. Neque fibulâ nectebatur, utpote vestimentum clausum et humero sinistro sic inhaerens, ut laevô brachiô sustineretur, quô fiebat, ut nullô modô cadere aut defluere posset. ea priscis ex lana, sero tandem et nonnisi sub Imperatoribus serica vestis Romanis cognita est. Communis color albus fuit, lanae nativus, cui cum creta accedebat, candida appellata est. primis urbis tem poribus uterque sexus togatus incessit: Urrro apud Nonium de vita Pop. Rom. et tum quidem honestiores matronae togam praetextam adhibuerunt: quam cum postea deposuêre, ea sola viris remansit, donec temporum mutatione feminis quoque probrofis cederet. Habebat autem ius togae omnis Populus Quiritum, diuque etiam plebs ipsa togata incessit. Imo sublatâ libertate ipsos Imperatores togâ usos legimus. Namque et Caesar in toga confossus, et Caligula, cum se e spectaculo proripere vellet, calcatâ laciniâ togae praeceps per gradus iit, et Domitianus Mars togatus martiali appellatur, l. 6. Epigr. 76. etc. Sed non semper pura ac com munis illa, verum aliquando purpurea et triumphalis fuit. In luctu, depositâ togâ, ad saga itum est: in deprecatione quoque togam depositam docet Cicero, l. 4. ad Attic. vel saltem humeris deiectam, Sueton. Aug. c. 52. Nec forense solum vestimentum antiquissimô tempore toga suit, sed et domesticum: nocturnum non minus ac diurnum: mox alia vestis domestica, alia forensis, quae toga fuit: neque publice sine toga civis Romanus visus est: Interim conviviis quoque maxime publicis ac sollennibus illam adhibitam ex historicis patet. Neque Romae modo, sed quacumque Romanum patuit imperium, in pace Quirites togati fuêre; quô habitu et ii usi sunt,quicumque Romanis legibus gaudebant. Coloniae item et Municipia, Tacitus, Hist. l. 2. Imô non socios solum Populi Romani, sed Italos pene omnes togâ usos, illud argumento est, quod ab iis Romani togas acceperint. Sed et Arcades sive argivos, Lydos quoque togâ usos docent, Tertullianus et Artemidorus. Gentes etiam devictae simul cum servitute togam accipiebant, ut Tacit. in Agricola, c. 21. de Britannis: Dio l. 46. de Gallia togata: Strabo, l. 3. de Hispanis docent. In bello quoque togarum militarium meminit Liv. l. 29. et alibi, quod vel de honestioribus tantum, vel de anriquissimis temporibus intelligendum: vel fortasse, dum stativis in Urbibus ac Municipiis attinebantur, togâ usi milites sunt, nequaquam in castris. Hinc et milites Praetoriani, quia in urbe, remotô terrore chlam ydum, forsan togati erant; saltem cohors, quae more militiae excubabat, ut vult Lipsius ex Tacito, l. 1. Hist. c. 38. Nec una cohors togata defendit nunc Galbam, sed

desiciet. In reliquis nullus togae usus, pacem que togâ bellum sagô notari quis nescit? Exutam simul a Romanis cum libertate togam, indicat Sueton. Aug. c. 40. Sub quo pene usus eius desierat, si officia clientum excipias, et in illius locum lacerna successit. Mansit tamen aliquandiu com munis et continuus togae usus apud paucos, eosque honestiores, donec Advocatis solis haesit. Quintilianus tamen, loc cit Oratori quoque suo togam dat, eamque morose usque ad rugas diponit. Proin veterem habitum reducere tentârunt Augustus, Domitianus et Hadrianus Imperatores, quorum ultimus Senatores et Equites Romanos semper in publico togatos esle iussit: nec minus Antoninus, qui etiam milites togatos esse voluit; sed tentârunt, nam id haud quaquam observatum, sensimque ex togato Populus lacernatus ac paenulatus factus est. Coeterum togam in templo Capitolini Iovis Consules eô die, quô Magistratum inibant, sumere soliti sunt; quod quidam etiam ad ones trahunt, cum toga virilis sumebatur: vel saltem post eam domi sumptam, starim in Capitolium ad Iovis aedem itum esle. Vide Val. Max. l. 5. c. 4. ex 4. plura autem de nobili hac veste, apud Thom. Dempster. Antiquit. Rom. l. 5. c. 32. et Octavium Ferrarium, de re Vestiaria, l. 1. Nomen a tego, quod Veteribus togo: qui proin quidquid tegere aptum est, primitus togam dixêre. Sic togam, pro tecto, Poeta quidam apud Nonium dixit. Sane vestem omnem, quae tegendo corpori, togam dictam, legimus apud Varronem, de Vita Pop. Rom. l. 1. Nisi sit potius a Graeco ςέγω ςογή. Nam et τέγω dicebatur pro eodem. Salmas. ad Tertullian. de Pallio; ubi etiam de togae rugis, sinu, umbone: item de Togae apud veteres Romanos gerendae modo; porro de Toga Graecanica, uti de Toga Praesidiaria, Picta, Pura, Serica, Submissa, passim Notis ad Historiam Augustam.